Azbest szkodzi
Czym jest azbest, gdzie występuje i dlaczego jest niebezpieczny?
1. Czym jest azbest
Azbest jest materiałem naturalnie występującym w przyrodzie. Charakterystyczną cechą azbestu jest jego włóknista budowa, która decyduje o jego wyjątkowych cechach i właściwościach fizycznych i chemicznych. Stanowi on materiał bardzo odporny na działanie bardzo wysokich i bardzo niskich temperatur, działanie substancji chemicznych jak kwasy, zasad, silne rozpuszczalniki i wiele innych. Wyroby z azbestu są przy tym giętkie i wytrzymałe. Po przeróbce z azbestu można było uzyskać materiały charakteryzujące się: dźwiękochłonnością, i niskim przewodnictwem ciepła. Ponadto azbest daje się łatwo formować oraz łączyć z innymi materiałami oraz pozwala na przędzenie włókien. Te właściwości zadecydowały o szerokim stosowaniu azbestu w przemyśle oraz w budownictwie. Produkcja wyrobów zawierających azbest nabrała tempa po roku 1950 i trwała do końca września 1998 roku, zgodnie z ustawą o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. W przyrodzie występuje kilka odmian azbestu różniących się składem chemicznym i rodzajem włókien. Największe znaczenie przemysłowe i gospodarcze miał tzw. Azbest biały tzw. Chryzolit – krzemian magnezu. Pozostałe dwa były rzadziej stosowane, jednak bardziej szkodliwe dla zdrowia, są to:
- krokidolit – azbest niebieski (stosowany do połowy lat 80. ubiegłego wieku),
- amozyt – azbest brązowy (bardzo rzadko stosowany w Polsce).
2. Gdzie można spotkać wyroby zawierające azbest.
Azbest może występować w tzw. wyrobach miękkich (bardziej szkodliwych) oraz wyrobach twardych. Wyroby miękkie to wyroby tekstylne z azbestu – np. koce gaśnicze, odzież ochronna, uszczelki do rur, materiały i wykładziny cierne. Wyroby twarde to głównie wyroby budowlane jak płyty dachowe, płyty elewacyjne oraz rury wodociągowe.
3. Dlaczego azbest jest niebezpieczny.
Azbest jest zaliczany do substancji o udowodnionym działaniu rakotwórczym, jego rakotwórczość została uznana dopiero w latach 80. ub. wieku. Szkodliwość azbestu nie wynika z jego składu chemicznego, ale z jego włóknistej struktury. Włókna azbestu stanowią najcieńsze włókna występujące w przyrodzie i mają zdolność kumulowania w organizmie a szczególnie w płucach . Po kilku latach bardzo często występują poważne choroby azbestozależne np. pylicy azbestowej tzw. Azbestozy. Jednak najbardziej niebezpieczne jest potwierdzone i udowodnione medycznie silne rakotwórcze działanie włókien azbestowych. Wieloletnia kumulacji włókien azbestowych w organizmie prowadzi do powstawania zmian nowotworowych, początkowo rozwijających się bezobjawowo. Po wystąpieniu objawów choroba rozwija się gwałtownie i praktycznie jest nieuleczalna. W naszym klimacie okresowa konserwacja powierzchni elementów azbestowych wykorzystywanych w budownictwie pozwala utrzymać należyty stan tych wyrobów i ich bezpieczne użytkowanie przez okres ok. 30 lat. O ile właściwie zabezpieczony azbest nie stanowi niebezpieczeństwa dla zdrowia, to uszkodzony, uwalniający do powietrza znaczne ilości włókien azbestowych, może stać się przyczyną śmiertelnych chorób: pylicy azbestowej (azbestozy), raka płuc, międzybłoniaka opłucnej i otrzewnej oraz innych zmian w płucach.
Dlatego w celu wyeliminowania negatywnych skutków zdrowotnych i środowiskowych skutecznego i trwałego wykluczenia niebezpieczeństwa związanego z azbestem niezbędne jest jego stopniowe usuwanie i unieszkodliwianie wyrobów i odpadów zawierających azbest. Co bardzo ważne – usuwanie to winno następować z zachowaniem zasad bezpieczeństwa pracy oraz ochrony środowiska.
Zgodnie z „Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” wyroby zawierające azbest można posiadać i wykorzystywać w sposób niestwarzający zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi w terminie do dnia 31 grudnia 2032 roku.